สาเหตุที่ทำให้เกิดฝุ่น PM2.5
1. การเผาไหม้ (Burning Activities)
การเผาไหม้เป็นหนึ่งในแหล่งกำเนิดฝุ่น PM2.5 ที่สำคัญที่สุด เนื่องจากการเผาไหม้จะปล่อยทั้งก๊าซพิษและฝุ่นละอองขนาดเล็กสู่อากาศ โดยแยกได้ดังนี้:
- การเผาขยะ
การเผาขยะทั้งในเมืองและชนบท เช่น พลาสติกหรือวัสดุสังเคราะห์ ทำให้เกิดควันและฝุ่นละอองที่ปนเปื้อนสารเคมี - การเผาในที่โล่ง (เช่น การเผาไร่/นา)
เป็นปัญหาที่พบมากในช่วงเตรียมพื้นที่การเกษตร เกษตรกรมักเผาเศษวัชพืชและซากพืชจากการเก็บเกี่ยว เช่น ข้าวโพดและอ้อย - การเผาไหม้ในเครื่องยนต์
รถยนต์โดยเฉพาะรถที่ใช้เชื้อเพลิงดีเซล ปล่อยเขม่าควันและฝุ่นละอองจำนวนมาก เนื่องจากการเผาเชื้อเพลิงไม่สมบูรณ์
2. โรงงานอุตสาหกรรม (Industrial Emissions)
โรงงานผลิตสินค้าต่างๆ มีการปล่อยฝุ่นละอองและสารเคมีจากกระบวนการผลิต เช่น:
- โรงไฟฟ้าถ่านหิน
ใช้ถ่านหินในการผลิตพลังงาน ทำให้เกิดฝุ่นและควันขนาดเล็ก - โรงงานเหล็กและปูนซีเมนต์
มีการปล่อยฝุ่นจากกระบวนการหลอมโลหะและการบดหิน - โรงงานเคมี
การผลิตสารเคมีปล่อยทั้งฝุ่นและก๊าซพิษที่เป็นแหล่งของ PM2.5
3. การก่อสร้าง (Construction Activities)
- ฝุ่นจากการขุดและรื้อถอน
การก่อสร้างถนนและอาคารมักปล่อยฝุ่นละอองที่เกิดจากการขุดดิน การรื้อถอนอาคารเก่า และการขนส่งวัสดุก่อสร้าง - เครื่องจักรในไซต์งาน
เครื่องจักรกลหนักที่ใช้เชื้อเพลิงมักปล่อยควันและฝุ่น PM2.5 จากการเผาไหม้ - ลมพัดฝุ่นที่ยังไม่ได้ควบคุม
ไซต์ก่อสร้างที่ไม่มีการปกคลุมพื้นดินหรือการใช้น้ำควบคุมฝุ่นมักปล่อยฝุ่นลอยฟุ้งในอากาศ
แม้ฝุ่น PM2.5 ส่วนใหญ่จะมาจากมนุษย์ แต่แหล่งกำเนิดจากธรรมชาติก็มีผลเช่นกัน ได้แก่
- ควันไฟป่า
ไฟป่าที่เกิดขึ้นในพื้นที่ป่าแห้งแล้ง เช่น ภาคเหนือของประเทศไทย ช่วงฤดูแล้ง ทำให้เกิดควันและฝุ่นละอองในปริมาณสูง - ลมพัดฝุ่นทราย
ในพื้นที่แห้งแล้ง ลมอาจพัดฝุ่นละอองจากพื้นดินขึ้นสู่อากาศ - ภูเขาไฟระเบิด
แม้จะพบได้น้อยถึงน้อยมากในประเทศไทย แต่ภูเขาไฟระเบิด มักจะปล่อยทั้งเถ้าภูเขาไฟ และฝุ่น PM2.5 ปริมาณมาก
ข้อเสนอแนะในการลดปัญหา
- ลดการเผาไหม้ในทุกกิจกรรม เช่น หลีกเลี่ยงการเผาขยะและพัฒนาเทคโนโลยีการเกษตรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
- ติดตั้งเครื่องกรองฝุ่นและใช้พลังงานสะอาดในอุตสาหกรรม
- บังคับใช้กฎหมายควบคุมฝุ่นจากไซต์ก่อสร้าง
- ส่งเสริมการปลูกต้นไม้เพื่อลดฝุ่นและฟอกอากาศ